ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΠΟΤΑ ;

Tα ενεργειακά ποτά, τα οποία καταναλώνουν τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι νέοι, κυρίως φοιτητές και αθλητές, δεν είναι και τόσο «αθώα» και μπορεί να καταστούν επικίνδυνα, ειδικά όταν καταναλώνονται μαζί με αλκοόλ. 'Αλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι σε ορισμένες χώρες απαγορεύεται η κατανάλωσή τους ενώ σε κάποιες άλλες πωλούνται στα φαρμακεία. Τι είναι τα ενεργειακά ποτά; Ποια είναι τα συστατικά τους; Τι προβλέπει γι' αυτά η νομοθεσία; Τι μπορεί να συμβεί όταν τα ποτά αυτά καταναλώνονται μαζί με αλκοόλ; Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δίνουν οι ειδικευόμενοι ιατροί και μεταπτυχιακοί φοιτητές της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Ιωάννης Καψοκαλύβας και Ευγενία Πεταλά, στην εργασία τους, με θέμα «Αλληλεπιδράσεις των ενεργειακών ποτών με το αλκοόλ», την οποία παρουσίασαν στο διαδικτυακό συνέδριο EMUNI.

Τι είναι τα ενεργειακά ποτά;

Ως ενεργειακά ποτά μπορούν να θεωρηθούν αυτά που περιέχουν καφεΐνη, ταυρίνη και βιταμίνες και ενδέχεται να περιέχουν πηγές ενέργειας (π.χ. υδατάνθρακες) ή και άλλες ουσίες, που χρησιμοποιούνται με σκοπό να παράσχουν αληθινή ή υποτιθέμενη βελτίωση της φυσικής κατάστασης και της δραστηριότητας του ατόμου. Ωστόσο, ο ορισμός αυτός, όπως επισημαίνεται στην εργασία, αποδόθηκε από τις βιομηχανίες που παράγουν αυτά τα ποτά κι έτσι δεν αναγνωρίζεται από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Ποτών (FDA).
Κύρια συστατικά των ενεργειακών ποτών είναι η καφεΐνη, αλλά μπορεί να περιέχουν και ταυρίνη, γκουαρανά, νεράντζι, τζίνσεγκ, γκλουκουρολακτονή, σύμπλεγμα βιταμινών Β και άλλα συστατικά, σε διαφορετικές συγκεντρώσεις.
Τι προβλέπει η διεθνής νομοθεσία;

Στην ΕΕ, τα ενεργειακά ποτά πρέπει να φέρουν τη σήμανση «περιέχει υψηλή ποσότητα καφεΐνης», στον Καναδά απαιτείται η σήμανση «δεν πρέπει να αναμιγνύεται με αλκοόλ και να μην υπερβαίνει η καθημερινή κατανάλωση τα δύο κουτιά», στη Νορβηγία ορισμένα ενεργειακά ποτά πωλούνται στα φαρμακεία, στη Γαλλία, τη Δανία, την Τουρκία και την Ουρουγουάη απαγορεύεται η πώλησή τους, ενώ στην Αυστραλία απαγορεύονται όλα τα ενεργειακά ποτά, που περιέχουν καφεΐνη περισσότερη από 320mg/L. Μάλιστα, στα 11 από τα 16 ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας απαγορεύεται η χρήση ενός ιδιαίτερα δημοφιλούς ενεργειακού ποτού, η ετήσια κατανάλωση του οποίου, σε 100 χώρες του κόσμου ανέρχεται στα 100 δισεκατομμύρια κουτιά!
Στην Ελλάδα, τα ενεργειακά ποτά πωλούνται παντού, σε καφέ, μπαρ, φοιτητικές εστίες και σούπερ μάρκετ.

Οι κίνδυνοι από την κατανάλωση ενεργειακών ποτών μαζί με αλκοόλ

Όπως επισημαίνουν στην εργασία τους η Ευγενία Πεταλά και ο Ιωάννης Καψοκαλύβας, η κατανάλωση ενεργειακών ποτών μαζί με αλκοόλ προκαλεί διούρηση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση, ενώ παράλληλα «κρύβει» τη μέθη και ενδέχεται να οδηγήσει σε ακόμη περισσότερη κατανάλωση αλκοόλ.
«Σε ακραίες περιπτώσεις, η κατανάλωση ενεργειακών ποτών μαζί με αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει ακόμη και θάνατο, λόγω αφυδάτωσης», επισημαίνει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Καψοκαλύβας, αναφέροντας ότι κατά το διάστημα 1999-2005 καταγράφηκαν από το Κέντρο Δηλητηριάσεων της Ιρλανδίας δύο θάνατοι, έπειτα από κατανάλωση ενεργειακών ποτών.

«Λόγω της καφεΐνης που περιέχουν τα ενεργειακά ποτά προκαλούν διούρηση και ταχυκαρδία», αναφέρει από την πλευρά της η κ. Πεταλά, διευκρινίζοντας ότι δεν είναι γνωστό, αν τα ενεργειακά ποτά είναι βλαβερά από μόνα τους.
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις, η ταυρίνη που περιέχουν τα ενεργειακά ποτά δρα διεγερτικά στον οργανισμό, αλλά πιθανόν να αναστέλλει την κατασταλτική δράση της αιθανόλης, που περιέχουν τα αλκοολούχα. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για την καφεΐνη, η οποία, όμως, μόνο σε μικρές δόσεις αναστέλλει την κατασταλτική δράση της αιθανόλης.
Φαίνεται ότι η καφεΐνη μειώνει την αποδιοργάνωση που προκαλεί το αλκοόλ στον οργανισμό, όμως ο συνδυασμός δεν τροποποιεί ιδιαίτερα τα επίπεδα αλκοόλης στο αίμα σε σχέση με το αν λαμβανόταν ξεχωριστά και έτσι δημιουργείται στον καταναλωτή η αίσθηση ότι δεν είναι μεθυσμένος. Η αλληλεπίδραση μεταξύ αιθανόλης και ενεργειακών ποτών είναι δοσοεξαρτώμενη, αλλά δεν έχει διευκρινιστεί σε ποια δοσολογία μπορεί να καταστεί επικίνδυνη.

Η αλληλεπίδραση ανθρακικού με το αλκοόλ

Συχνά, τα ενεργειακά ποτά είναι εμπλουτισμένα με ανθρακικό, προκειμένου να ενισχυθεί η γεύση τους. «Ο συνδυασμός αλκοόλ-ανθρακικού έχει την ιδιότητα να αυξάνει τον όγκο του αλκοόλ που απορροφάται από τον οργανισμό, αλλά και την ταχύτητα απορρόφησή τους.
Αυτό σημαίνει ότι, όποιος καταναλώνει αλκοόλ με οποιοδήποτε ανθρακούχο ποτό, π.χ. ακόμη και ρετσίνα, μεθάει γρηγορότερα. Αντιθέτως, η γλυκόζη δεν φαίνεται να αλλάζει τα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα, ενώ σε μία έρευνα αναφέρεται ότι η σουκρόζη μείωσε μερικές από τις υποκειμενικές επιδράσεις του αλκοόλ, χωρίς να επηρεάζει τα επίπεδά του στο αίμα», αναφέρει η κ. Πεταλά.